Chương 42: Hán-Nôm

Rốt cuộc Tạc Tổ đang làm thì bỏ về giữa chừng, không hiểu vì lý do gì. Gặng hỏi thì cậu chỉ đỏ mặt và lẩm bẩm, cái gì mà xưởng đủ nhân công rồi nên cậu trở nên thừa thãi, không biết làm gì nên mới chạy về phụ giúp việc nhà với bọn tôi. Tôi thì mừng húm vì có người làm hộ nên chỉ nhún vai cho qua. Mãi đến chiều tối Andrey mới kể cho tôi, rằng Tạc Tổ đúng là dạng công tử bột chân yếu tay mềm, đụng đâu hỏng đó nên mới bị bác Cả đuổi về và chính thức thành dân thất nghiệp.

Trêu cậu chàng thế thôi chứ cả buổi chiều cậu đã giúp tôi rất nhiều việc: đi chăn bò, tưới cây, mua bình rượu mạnh ủ tóc và vội vàng nấu bữa tối muộn cho cả nhà (dù chất lượng bữa ăn không được tốt cho lắm, nhưng thôi kệ, có cái bỏ bụng là may lắm rồi!).

Vừa ăn xong, trong khi Andrey (như thường lệ) xung phong đi rửa chén bát thì Nick lại quay vào góc nhà tiếp tục vẽ. Tôi đang chuẩn bị ra ngoài sân tập võ thì bị Tạc Tổ giữ tay lại. Cậu kéo tôi tới một gian phòng khác, và lại gần một cái bàn – nơi có chất một chồng sách, bên cạnh là xấp giấy dó, kèm theo đầy đủ các loại bút lông, mực Tàu pha sẵn trong nghiên, và đèn dầu.

Ra hiệu cho tôi ngồi xuống, cậu lấy từ trong túi vải ra một cuốn tập mới toanh và hắng giọng, "Hôm nay tôi sẽ dạy chữ cho cậu. Đây là một trăm chữ Hán cơ bản mà tôi đã soạn tối hôm qua."

"Cái gì?" Tôi trố mắt, nghệch mặt ra và vô thức lặp lại. "Cậu dạy chữ cho tôi?"

Có lộn không vậy? Sao tự dưng muốn tôi học chữ?

"Đúng vậy. Tôi muốn cậu biết chữ, để sau này thuận tiện hơn trong việc..." Đến đây Tạc Tổ bỗng khựng lại. Dưới ánh đèn leo lét của buổi khuya, ánh mắt cậu hiện lên vẻ mâu thuẫn, như thể nửa muốn nói tiếp, nửa muốn tịt ngòi.

Tôi chồm người lên, nhìn chòng chọc cậu bạn. "Việc gì thế?"

"Tôi chỉ muốn, sau này nhỡ như... cậu muốn thi làm võ uý[1]... thì phải biết chút chữ..."

À, có phải là do lời dặn dò của thầy Lê Đạt? Tôi đoán thầy chỉ nói đùa thôi, ai ngờ Tạc Tổ lại tưởng thật. Mà cậu bạn này cũng lạ thật. Có cần phải nghe thầy răm rắp đến như thế không?

Với lại, hôm nay tên lười biếng tôi đây cũng không có tâm trạng học, chỉ muốn luyện tập hít thở nội công rồi đi ngủ sớm.

Học thứ chữ viết mới ư? Thôi, cho tôi xin đi! Cái đó may ra chỉ có hai thằng kia mới chịu học.

"Nhưng tôi không muốn làm phiền cậu." Tôi lắc đầu, toan đứng dậy thì bị ấn vai xuống ghế. Đối diện tôi là một Tạc Tổ mặt mày nghiêm trọng, trông giống một ông thầy đạo mạo hơn là một cậu thư sinh trói gà không chặt. Cậu khoanh tay, đôi mắt nheo nheo nay híp lại thành hai đường chỉ. "Sao thế? Chẳng phải cậu cũng có bài vở để ôn sao?"

"Ban chiều tôi đã mang chúng theo, học thuộc cả rồi." Tạc Tổ hừ mũi, vẫn chưa chịu buông tha cho tôi. Tuy vậy, cứng rắn và nghiêm nghị không phải là bộ mặt thật của cậu, nên bỗng chốc cậu đã xìu xuống và hạ giọng thủ thỉ,"Duy An à, cậu biết không, từ khi cha mất, nhà tôi... phải nói là tán gia bại sản, thân thích phiêu dạt bốn phương tám hướng. Mẹ con tôi đi vào trấn Thanh Hoá, tứ cố vô thân, sống lay lắt qua ngày, ăn không đủ no, mặc không đủ ấm, thì làm gì có tiền đóng học phí cho thầy đồ trong làng..."

Tạc Tổ lắc đầu, khoé môi nhếch lên thành nụ cười não nề. Vậy là tôi đã đoán đúng, rằng Tạc Tổ từng xuất thân danh giá, chỉ là không biết gia đình cậu đã bị sa cơ lỡ vận. Tôi càng không biết cậu phải sống một tuổi thơ cơ cực, phải trải qua những tháng ngày khó khăn thế này.

"Thế rồi năm mười ba tuổi[2], tôi may mắn được diện kiến cụ giáo Kha[3]. Cụ... từng đỗ Thái học sinh[4], cùng năm với cha tôi và có quen biết ông. Cụ rất coi trọng việc dạy học, tuyệt đối không nhận tiền của học trò nghèo, và mỗi tháng chỉ nhận của tôi hai bó rau cải. Hữu giáo vô loại[5], cụ bảo thế, nghĩa là tất cả trẻ con trong làng, không phân biệt giàu nghèo, đều phải nhận biết được mặt chữ..."

"Tiến bộ đến thế cơ à?" Thời xưa lắc xưa lơ mà cũng có bình dân giáo dục?

"Nhưng mà, Duy An à, mấy ai được như cụ Kha? Mấy ai muốn đem con chữ đến tay những cậu học trò nghèo như tôi?" Cậu trở nên đăm chiêu, tập trung vào ngọn đèn vàng trước mắt. "Tôi đã học hỏi được điều ấy ở tiên sinh, vốn chỉ muốn giúp cậu mau chóng thành danh, và thực hiện được ý nguyện của mình..."Rồi cậu nhìn thẳng vào mắt tôi. "Tôi cũng biết, cậu muốn..."

Và câu nói bị treo lơ lửng ở đó. Câu nói có sức nặng ngàn cân.

Khoan đã, ánh mắt đầy ẩn ý này là gì? Rốt cuộc cậu ta đã biết những gì?

Chẳng lẽ, Tạc Tổ đã phát giác ra mục đích và hành tung của bọn tôi? Rằng tôi đang có ý định thâm nhập chốn quan trường để minh oan cho Nguyễn Trãi? Và cách duy nhất để chứng minh bản thân là qua con đường thi cử, nghĩa là một đứa dốt đặc như tôi phải gấp rút học chữ cho bằng được?

Không khí giữa hai đứa bỗng yên ắng đến lạ, làm tôi nghe rõ được tiếng tim đập thình thịch trong ngực. Tôi thận trọng ngước lên nhìn Tạc Tổ, cảm thấy mồ hôi túa ra và gai ốc nổi lên từng mảng. Sự sợ hãi đang rình rập đâu đó trong tâm trí này, chỉ chực chờ thời cơ xâm chiếm lấy thân thể tôi.

Câu hỏi đã bị chính sự khiếp đảm nhấn chìm xuống đáy vực sâu. Tôi bất lực mở miệng, rồi đóng, rồi mở, cổ họng không tài nào phát ra âm thanh. Đến khi tôi chuẩn bị vùng dậy bỏ chạy thì Tạc Tổ đặt một tay lên vai tôi. Tôi vùng ra như bị điện giật, làm cậu sợ hãi rụt tay về.

"Cậu..."

"Khụ! Xin hãy thứ lỗi cho tôi đã tọc mạch. Đáng nhẽ tôi không nên ép cậu." Thay vì đáp lại ánh mắt dò hỏi của tôi, Tạc Tổ cụp mắt và quay đi chỗ khác, tay gấp cuốn tập lại. "Cậu không muốn học cũng không thành vấn đề..."

"Ấy, khoan đã!"

Nghĩ đi nghĩ lại thì việc biết chữ lợi nhiều hơn hại. Tạc Tổ nói đúng, thời đại phong kiến này dân chúng còn dốt nát, lạc hậu, tỉ lệ người không biết chữ cao ngất ngưỡng. Nếu biết chữ, không chừng tôi sẽ có lợi thế gấp hơn chục lần những người ngoài kia, và giai cấp xã hội được tăng lên mấy bậc. Chưa kể sự nghiệp công danh được rộng mở, và sẽ bước đến gần hơn với vụ án Lệ Chi Viên kia.

"Tạc Tổ, nếu cậu đã có lòng thì tôi không dám từ chối. Xin cậu hãy dạy tôi chữ Hán và chữ Nôm!"

***

Tôi còn nhớ mang máng, từ nhỏ đã được bà ngoại và mẹ dạy bảng chữ cái tiếng Việt tại nhà. Lúc đó tôi mới ba tuổi, chưa biết viết nên đã học chữ qua những tấm thẻ, một mặt viết chữ cái, mặt kia có từ vựng bắt đầu bằng chữ cái đó. Lớn lên một chút, khoảng bốn tuổi là tôi có thể đọc được sách truyện song ngữ thiếu nhi. Năm tuổi là tôi đọc được truyện tranh, truyện chữ ngắn và thơ. Vì thế nên tiếng Việt đến với tôi rất tự nhiên, giống như tiếng Nga của Andrey và tiếng Hy Lạp của Nick (dù tôi chưa nghe cậu nói tiếng Hy Lạp bao giờ, chỉ thấy e-mail cậu gửi cho gia đình họ nội). Học chữ tượng hình Hán-Nôm sẽ là trải nghiệm học ngoại ngữ đầu tiên của tôi (mà thật ra nó cũng không hẳn là ngoại ngữ, chỉ là hệ thống chữ viết khác thôi!).

Tạc Tổ nghe tôi đồng ý thì mừng lắm, tưởng cậu chàng muốn khóc đến nơi rồi. Cậu hào hứng chỉ vào một loạt mười chữ đầu tiên, cái mà tôi nhận ra là số đếm bằng tiếng Hán.

"Đây là chữ 'Nhất'." Cậu kéo ống tay áo lên, chấm mực và nắn nót kẻ một đường ngang trên trang giấy: [一]."Giống như một ngón tay vậy."

"Vậy nó đọc là gì?"

"Nó được đọc là 'Nhất'."

"Chứ không phải 'Một' hả?"

"Không phải thế. 'Nhất' và 'Một' đều chỉ số đếm đầu tiên, nhưng một chữ đọc theo âm Hán, một chữ là âm Nôm."

Ồ, thú vị!

"Cậu giỏi thật đấy! Biết được cả hai loại chữ!" Tôi xuýt xoa. "Thế chữ 'Một' được viết thế nào?"

Thấy tôi có vẻ ham học, Tạc Tổ kéo ghế ngồi xuống bên cạnh và cẩn thận viết từng nét ra giấy. Nét bút của cậu khi thì uyển chuyển, nhịp nhàng, khi thì mạnh mẽ, cứng cáp. Con chữ mực đen hiện lên một cách kì ảo trên tờ giấy dó.

Biết khi nào tôi mới có thể viết được như cậu đây?

"Cậu xem này, người ta viết chữ theo hàng dọc, từ phải sang trái, còn nét thì từ trái qua phải, từ trên xuống dưới, thanh ngang trước thanh dọc. Sau này cậu sẽ quen dần, các nét sẽ nối liền với nhau, tốc độ viết cũng sẽ nhanh hơn. Tạm thời cậu chưa cầm bút được, nên chỉ cần ghi nhớ mặt chữ và nghĩa của chúng thôi. Đây, chữ này đọc là 'Một'."

Trước mặt tôi lúc này là chữ Nôm: [殁]. Về hình thức, nó không khác mấy chữ Hán, và tôi thừa nhận mình không thể phân biệt hai kiểu chữ này.

Bạn đang đọc bộ truyện Nắng Trên Vườn Vải (Phần 1, Quyển 1) tại truyen35.shop

"Trông có vẻ khó nhỉ?"Tôi bật hỏi."Vậy tại sao lại có chữ Nôm? Nó bắt nguồn từ khi nào? Ở đâu? Có khác gì chữ Hán không?"

Tạc Tổ có vẻ chẳng ngại gì trước những câu hỏi dồn dập của tôi. Cậu suy nghĩ một lúc rồi từ tốn trả lời, "Chữ Nôm vốn có gốc rễ từ chữ Hán, không rõ là có từ bao giờ, nhưng tôi mạo muội đoán rằng, chúng đã được sáng tạo vào thời kì Bắc thuộc, khi chữ Hán đã được truyền bá rộng rãi vào nước ta. Các văn kiện đều được ghi chép chủ yếu bằng chữ Hán, đến giờ vẫn vậy, nhưng chúng ta hằng ngày trò chuyện bằng thứ ngôn ngữ riêng của người Đại Việt."

"Ồ!"

"Vì ngôn ngữ của chúng ta rất phong phú, lại có nhiều từ ngữ và âm tiết không tìm được ở chữ Hán, nên hệ thống chữ Nôm đã được hình thành và phát triển trong dân gian."

"Vậy nếu là người Trung Quốc, ấy nhầm, là người Ngô thì có đọc được chữ Nôm không?"

"Không, người Ngô không hề đọc được chữ Nôm, nhưng chúng ta có thể đọc được chữ Hán. Tuy vậy, chúng ta chủ yếu vẫn dùng âm Hán-Việt, nên không thể giao tiếp hoàn toàn bằng ngôn ngữ của họ."

Tôi cúi nhìn xuống hai loại chữ, nheo nheo mắt. Ánh sáng lờ mờ từ cây đèn khiến mắt tôi nhoè đi.

Tạc Tổ tiếp tục, "Thật ra thì tôi có thể giao tiếp chút ít, cụ Kha từng dạy tôi... Nhờ thế mà hôm qua tôi mới dám giải vây cho cậu đấy!"

"Vậy tiếng Nôm chính là tiếng thuần Việt. Hiểu rồi!"Dù chưa hiểu lắm, tôi vẫn giả vờ gật gù, ra vẻ ta đây đã thông suốt."À, có phải đó là lý do tôi nên học chữ Hán trước?"

"Đúng vậy! Cậu học chữ Hán nghĩa là bắt đầu từ gốc, sau này học chữ Nôm sẽ dễ dàng hơn..." Giữa chừng cậu dừng lại, không biết là đang nghĩ gì."A, còn nữa, nếu cậu học chữ Hán thì sẽ mau đọc được các văn tự như Tứ Thư[6], Ngũ Kinh[7], Tư Trị Thông Giám[8], Tiền Hán Thư[9], Hậu Hán Thư[10], cả Tôn Tử Binh Pháp[11] kia nữa... "

Nghe Tạc Tổ liệt kê mà tôi không khỏi đổ mồ hôi lạnh. Cậu ta làm như đọc mấy cuốn sách cổ dày cộm nhẹ nhàng như đi dạo giữa vườn hoa vậy. Tôi có ngó sơ qua sách binh pháp của cả Trịnh Viêm và thầy Lê Đạt, chỉ thấy trong đó toàn chữ là chữ, uốn éo như lũ giun bò trên trang giấy. Cứ như thế này không chừng tôi sẽ làm chuyên gia giải mã hơn là học sinh mất.

Chưa gì mà đã thấy tương lai u ám rồi!

"Vậy... vậy cậu có biết tổng cộng có bao nhiêu chữ Hán và chữ Nôm không?"

"Tôi... không biết." Tạc Tổ gãi đầu."Nếu là cả hai loại chữ thì có thể lên đến hơn một vạn."

Ối trời đất ơi!

"Vậy... có cách nào... có quy tắc nào để học hai loại chữ này dễ dàng hơn không?"

Tạc Tổ chớp mắt, sửng sốt trước câu hỏi của tôi.

"Tôi... không biết. Quả thật tôi chưa từng nghĩ đến chuyện này. Trước giờ tôi chỉ học thuộc chúng thôi, chứ cũng chẳng nghĩ ngợi gì nhiều."

Vậy là xác định rồi! Một vạn chữ thì làm sao mà nhớ nổi đây?

Mày không làm được đâu! Đầu tôi vẽ nên viễn cảnh chính mình đang vò đầu bức tai đọc mấy cuốn sách chữ Hán. Càng đọc càng rối. Càng đọc càng chẳng hiểu gì. Pax, mày ngu như bò vậy thì làm sao học nổi?

Thằng hèn, mày nhất định không được bỏ cuộc! Tiếng quát quen thuộc của Andrey vang lên đâu đó, giống như giọng nói lý trí đã tán một cú vào cái đầu u mê này. Không học thì làm sao tiến bộ? Làm sao để giúp người, giúp mình?

Tạc Tổ vẫn vô tư viết tiếp, từ chữ "Nhất" đến chữ "Thập", rồi từ "Thập" đến "Nhị Thập", không hề biết cuộc tranh cãi nảy lửa đang diễn ra trong đầu thằng bạn ngồi bên.

"Được rồi," cậu vỗ tay cái bốp,"đầu tiên tôi sẽ dạy cậu học về số đếm..."

***

Suốt hai tiếng đồng hồ tiếp theo, dưới sự dạy dỗ nhiệt tình đến thái quá của thằng bạn, tôi đã thành công nhồi nhét vào đầu khoảng hơn năm mươi chữ Hán, bao gồm luôn cách viết số đếm từ một đến một vạn.

Ngay từ bước đầu tiên, trước sự ngạc nhiên của Tạc Tổ, phương pháp ghi nhớ rập khuôn đã bị tôi thẳng tay loại trừ. Học như vậy rất dễ quên, đặc biệt là khi học không đến nơi đến chốn, và không có mục đích rõ ràng. Cậu đâu có biết tên lười chảy thây như tôi kị nhất là ngồi tụng bài hàng giờ trước ngày thi, để rồi thi xong thì kiến thức quên hết quá nửa.

"Để tôi nói thật với cậu nhé," tôi khịt mũi, làu bàu,"một nền giáo dục tiên tiến sẽ không khuyến khích học sinh phải thuộc làu làu như một lũ vẹt. Ở xứ của tôi, giáo dục kiến thức phổ thông là bắt buộc, bao gồm một lượng kiến thức khổng lồ, đa ngành nghề như toán học, văn học, lịch sử, địa lý, hoá học, sinh học, ngoại ngữ... Học nhiều đến nỗi, bọn tôi bị ngộ độc kiến thức, tâm thần rối loạn, không thể nào tiếp thu và ghi nhớ tất cả các kiến thức đã học..."

Ấy chết! Đến đây tôi mới biết chính mình lỡ mồm, đã khai quá nhiều chuyện tương lai cho người ngoài.

Chỉ hy vọng Tạc Tổ không nghe rõ, hoặc là không hiểu tôi đã lảm nhảm những gì!

"Hai dà, Andrey thường nói với tôi, 'Cái quan trọng là phải biết suy ngẫm, phải hiểu rõ kiến thức, vì hiểu rồi thì mới có thể ghi nhớ lâu dài được.' Hèn gì cái thằng đó luôn đậu thủ khoa..."

Tạc Tổ chỉ ngồi đó, im lặng một lúc lâu. Không biết trong cái đầu thông thái kia đang nghĩ về chuyện gì.

"Đúng vậy." Cậu chậm rãi gật đầu. Ánh mắt cậu loé lên tia sáng tỏ."Trong Luận Ngữ, Khổng Tử có nói, 'Học nhi bất tư tắc võng, tư nhi bất học tắc đãi.' Học và suy nghĩ phải đi đôi với nhau, như thế mới là hữu ích."

Thế là tôi đã năn nỉ Tạc Tổ cắt giấy ra những mảnh hình vuông, trên đó một mặt cậu sẽ viết chữ Hán, còn mặt sau tôi tạm để trống, để lát nữa nhờ Andrey viết phiên âm của nó bằng tiếng Việt và nghĩa bằng tiếng Anh. Đến những chữ Hán phức tạp hơn, tôi sẽ thử phân chúng ra theo các bộ thủ, theo chủ đề, hoặc theo các hình tượng mô phỏng từ ngoài đời.

"Học chủ yếu là dựa vào ghi nhớ, là quá trình tiếp thu kiến thức không ngừng nghỉ. Trí nhớ con người là vô hạn, nhưng khoảng thời gian tiếp thu và lưu trữ thông tin lại hữu hạn." Tôi xoè hai bàn tay ra giải thích."Ngoài việc luyện tập thường xuyên, tôi có biết vài mánh khoé làm tăng khả năng ghi nhớ. Viết lên những mẩu giấy này và phân loại chúng cũng là cách."

Thật ra thì chữ Hán không khó như tôi đã nghĩ, nhất là khi đã nắm rõ một số nguyên tắc nhất định. Tôi thuộc bài một cách nhanh chóng, nhanh đến kì lạ, như thể trong đầu đã lập trình sẵn thứ ngôn ngữ này rồi.

"Học trò" tiếp thu nhanh làm "thầy giáo" mừng lắm, cứ mở miệng ra là khen tới tấp.

"Cậu thông minh thật đấy, An ạ. Tôi chẳng thể nào nghĩ ra được cách ghi nhớ này đâu!"

"Cậu lại quá lời rồi."

Nghe cậu bạn khen mà tôi dở cười dở mếu. Cậu làm sao biết được đầu óc tôi vốn đần độn và biếng nhác – trí nhớ không siêu phàm để định hướng và vẽ vời như Nick, và tôi cũng chẳng đủ kiên nhẫn để ghi nhớ tên các bộ phận cơ thể như Andrey – nên từ lâu đã tìm mọi cách khiến việc học bài trở nên nhanh chóng và bớt khổ sở hơn. Cái mà tôi gọi là "lười có tâm" và "lười có hiệu suất". Bởi đối với tôi, trường học khắc nghiệt như nhà tù, thầy cô là quản ngục, còn bài tập về nhà như những buổi tra tấn tâm lý dã man. Tôi có đầy những lời phê bình, những con điểm B, điểm C trong học bạ làm minh chứng.

Andrey từng nói đó là do tôi lười thôi, chứ không có ngốc. Tôi phản bác ngay, nói rằng tôi điểm thấp là do cả hai yếu tố, nên dù có cố gắng cách mấy cũng vô dụng.

"Đừng khiêm tốn nữa. Cứ tiếp tục như thế này, chẳng mấy chốc cậu sẽ đỗ đầu kì thi Hương cho xem."

Tạc Tổ lại bắt đầu nhìn tôi bằng con mắt thần tượng, giống như hồi ở

Bạn đang đọc truyện trên truyen35zz.com , Chúc bạn đọc truyện vui vẻ!

Bạn có thể tìm kiếm truyện với các từ khóa sau: Nắng Trên Vườn Vải (Phần 1, Quyển 1), truyện Nắng Trên Vườn Vải (Phần 1, Quyển 1) , đọc truyện Nắng Trên Vườn Vải (Phần 1, Quyển 1) full , Nắng Trên Vườn Vải (Phần 1, Quyển 1) full , Nắng Trên Vườn Vải (Phần 1, Quyển 1) chương mới